Pandemi Döneminde Sınav Kaygısı ile Baş Etme Yöntemleri
Covid-19 salgını, tüm insanlık için kaygı verici olmak ile birlikte çocuk ve gençlerde de duygu durumu değişikliklerine yol açtığı düşünülüyor. Ülkemizde pandemi süreci devam ederken, lise ve üniversitelere giriş sınavlarının düzenlenmesi, gençler için başarı düzeylerinin belirleneceği bu dönemde taşıdıkları sınanma kaygılarına, sağlıklarını koruyabilmenin endişesini ekliyor. Güven Hastanesi Psikiyatri Bölümünden Klinik Psikiyatr Nihan Kavurmacı, pandemi döneminde sınava girecek öğrencilere sınav kaygısı ile baş etmeleri için önerilerde bulundu.
Sınav kaygısı nedir?
Sınav kaygısı; öğrenilen bilginin sınav sırasında etkili bir biçimde kullanılmasını engelleyen ve başarının düşmesine yol açan yoğun kaygıdır. Kişinin bilgi ve becerilerinin belirli ölçütlerle incelenip, değerlendirilmesi durumunda yaşadığı işlev bozucu endişe halidir.
Sınav kaygısının belirtileri nelerdir?
Kişinin sınava yüklediği anlamlar, sınav ile ilgili zihinde oluşan olumsuz imajlar, sınav sonrası duruma ilişkin atıflar ve elde edilecek sonuca yüklenen önem sınav kaygısının oluşmasında etkilidir. Sınav kaygısının belirtileri; huzursuzluk, endişe, tedirginlik, sıkıntı, başarısızlık korkusu, çalışmaya isteksizlik, uyku düzeninde bozukluklar, dikkat ve konsantrasyon sorunları, anlama güçlüğü olarak sıralanabilir. Fiziksel belirtileri ise; taşikardi, titreme, ağız kuruluğu, iç sıkıntısı, terlemedir. Öğrencilerde gözlenebilecek bu belirtilerin varlığı, başarının gerçek bir biçimde etkilenmesine yol açmaktadır.
Sınav kaygısının sınav başarısı üzerine etkileri nelerdir?
Sınava yönelik işlevsel kaygı ya da heyecan, sınava ilişkin motivasyonu arttırıcı olup başarıyı sağlayabilirken, işlevselliği bozan sınav kaygısı durumunda; öğrenilen bilgiyi aktaramama, okuduğunu anlayamama, düşünceleri organize etmede zorluk, dikkatin azalması, sınavın içeriğine değil kendisine odaklanma hali, zihinsel becerilerde zayıflama gözlenebilmektedir.
Sınava ilişkin gerçekçi olmayan beklentiler ve yorumlar, kişinin kendi davranışlarını denetleyememesine ve doğal olarak başarısızlığa neden olabilir. Sınav kaygısıyla baş edebilmek için neler yapılabilir?
Sınav kaygısı ile başa çıkma yöntemleri olarak, sınava ilişkin düşüncelerin ve inançların yeniden gözden geçirilmesi, sınavın sonucuna yönelik olumsuz senaryolar yerine, gerçekçi verilerle hareket etme, nefes ve gevşeme egzersizleri, kaygıyı bastırmak yerine, onu kabul etmek ve tanımaya çalışmak, dikkati başka noktalara odaklamak kullanılan yöntemler arasında yer almaktadır. Yaklaşmakta olan sınava girecek öğrenciler, çalışma alışkanlıklarını ve sınava yönelik tutumlarını değerlendirerek yeni bir zihinsel yapılanma yaratabilirler.
Zamanı iyi değerlendirmeliler. Beslenme ve uykuya önem vermeliler. Çalışmaları son günlere bırakmayıp, uygun yöntemlerle kaygıyı azaltabilirler.
COVID-19 salgınına yönelik önlemlerde sınava girecek öğrenciler nelere dikkat etmeliler?
Pandemi sürecinde alınan tedbirlerle sınava girmek durumunda olan öğrencilerin, yaşayabilecekleri olası heyecan ve kaygı durumunda, kontrolün kendilerinde olduğunu hatırlamaları, yanıtlarını bildikleri sorulardan başlamaları, gevşeme için kendi yöntemlerini kullanmaları uygun olabilir.
Bu süreçte ailelerin sınava girecek çocuklarına yaklaşımları nasıl olmalıdır?
Aileler sınava girecek çocukları için, sınava ilişkin konuşmalarda özenli davranmalılar. Sınavı yüceltmemek ve başarı için bir amaç değil araç olduğunu vurgulamalılar. Olumlu geri bildirimlerde bulunmak, destekleyici olmak, yüreklendirici davranmak ve koşulsuz sevildiklerini hissettirmek bu dönemde gerekli ve önemlidir.
Son olarak sınav sonrasında kişinin kendini ödüllendirmesi, keyif verebilecek etkinlikler planlaması, eksikleri belirleme ve geleceğe yönelik hazırlık yapmak sürecin sağlıklı tamamlanmasında yardımcı olabilir.